Skąd wiemy, że Ziemia jest kulista. Pory roku kamishibai.

 Na drugich zajęciach EDUKACJI SPOŁECZNO-PRZYRODNICZEJ poznaliśmy nowy sposób prowadzenia zajęć. Poprzez eksperymentowanie można bardziej zrozumieć zjawiska przyrodnicze, które dzieją się wokół nas. Takie jak występowanie dnia, nocy, pór roku. Jesteśmy też w stanie określić, czy Ziemia jest płaska, czy kulista. 

Jaki  tak naprawdę ma kształt Ziemia? Skąd wiemy ,że Ziemia ma kształt kuli? 

Wraz z rozwojem ludzkości, otrzymywaliśmy odpowiedź jaki kształt ma Ziemia.

Chociaż dawne ludy twierdziły, że Ziemia jest płaska. Nawet Chińczycy mieli swoją teorie i wierzyli w kwadratowy kształt Ziemi. Hindusi uznawali Ziemię za spłaszczony dysk, który był utrzymywany przez cztery słonie stojące na olbrzymim żółwiu pływającym w bezkresnym oceanie. W VI w. p. n. e. Pitagoras propagował kulisty model Ziemi. Natomiast Arystoteles nie tylko tak samo twierdził jak Pitagoras, ale również miał na to dowody. Zwrócił uwagę na widnokrąg, ma on postać okręgu, co wskazuje na kulistość Ziemi. Dodatkowo przy obserwowaniu statków z portu na początku widać maszt, a dopiero później stopniowo kolejne elementy okrętu. Gdyby Ziemia byłaby płaska nie możliwy byłby taki efekt. W naszych czasach mamy już wiele dowodów na kulistość Ziemi. Dzięki współczesnej technologii dysponujemy satelitami, z których mamy zdjęcia naszej Ziemi widzianej z przestrzeni kosmicznej.

Jednak powinniśmy bardziej precyzyjni w tym, co głosimy. Ziemia ma kształt tylko ZBLIŻONY do kuli. A dokładniej jest kulą spłaszczoną na północnych i południowym biegunie, oraz wybrzuszona na równiku. Tak więc powinniśmy nazywać ją ELIPSOIDĄ OBROTOWĄ.

Możemy się o tym przekonać poprzez doświadczenie.

Wiemy już, że Ziemia nie jest płaska, jednak jest lekko spłaszczona. Można powiedzieć, że Ziemia jest czymś w rodzaju ogromnej karuzeli. Ta sama siła, która wciska Cię w barierkę siedziska karuzeli, rozpycha również Ziemię, by wybrzuszyła się na równiku i spłaszczyła na biegunach. 

Przygotuj:

pasek z miejscem na otwór

nożyczki

klej

patyczek do szaszłyków

igła ( opcjonalnie)

plastelina( opcjonalnie)

Wytnij pasek. Następnie wykonaj otwór w zaznaczonym miejscu na pasku( mniej więcej pośrodku).

Nanieś klej na szary prostokąt na pasku, czyli na koniec paska. Sklej pasek tak, by powstał okrąg.

Ostrożnie przebij patyczkiem pasek w miejscu zaznaczonym kropką.

Przełóż patyczek przez miejsce klejenia i otwór w pasku. Możesz dopomóc sobie igłą . Wygładź ewentualne zagięcia na pasku, tak by przyjął on kształt okręgu.

Ważne jest, aby papier ściśle przylegał do patyczka w miejscu wbicia. Jeśli tak nie jest i pasek spada z patyczka, należy to miejsce wzmocnić kawałkiem plasteliny, by papier był przymocowany do patyczka. Zwróć uwagę również na drugi otwór- tam patyczek powinien swobodnie przechodzić bez dotykania papieru. Jeśli tak nie jest, powiększ dziurkę.

Chwyć w złożone dłonie ustawiony pionowo patyczek. Zacznij szybko pocierać dłońmi o siebie, by patyczek się obracał. Kręć patyczkiem raz wolno, a raz szybko. W międzyczasie obserwuj zachowanie papierowego paska.

Gdy patyczek obracany jest powoli, papierowy pasek ma kształt zbliżony do okręgu i tworzy w przestrzeni kształt zbliżony do kuli. Jednak, gdy patyczek jest obracany szybko, papierowy okrąg spłaszcza się, a kształt zakreślany w przestrzeni wygląda jak spłaszczona kula, czyli elipsoida . Jest to efekt działania siły odśrodkowej. To samo dzieje się z naszą planetą.

Podsumowując, dobrym przybliżeniem kształtu Ziemi jest kula. Matematycznym ideałem bryły Ziemi jest elipsoida obrotowa. Jednak nasza planeta nie jest teoretycznym tworem matematycznym, ale rzeczywistym obiektem. Zatem trochę na swój sposób odbiega od modeli, którą proponować można przez obliczenia matematyczne. Dlatego biorąc pod uwagę różne powierzchnie Ziemi, określamy jej kształt mianem GEOIDY.

 Po wyjaśnieniu kształtu Ziemi jesteśmy w stanie wyjaśnić dlaczego występują pory roku. Jest to związane z nachyleniem osi ziemskiej. Powoduje to zmianę oświetlenia przez Słońce różnych części Ziemi. A te powodują cykliczne zmiany pory roku. 

Kamishibai jest to lekka scena z opowieścią na papierze w środku, coś w stylu teatrzyku. Można użyć tej scenki do wprowadzenia dzieci w pewien temat. U nas temat pór roku.

Zachęcam do korzystania z tego sposobu przedstawiania dzieciom rzeczywistości i wyjaśniania zjawisk przyrodniczych.

Alicja